Klimaatverandering is en blijft een gevaar voor de mens en zijn leefomgeving. Hoewel er veel bewustzijn en kennis is rondom dit immense probleem, kampen burgers, ondernemers en overheidsinstellingen nog steeds met vragen. Vanuit het zelf geïnitieerde stadslab Nijmegen zijn wij op zoek gegaan naar oplossingen om de verandering van het klimaat in binnenstedelijk gebied aan te pakken. Specifiek hebben we gekeken naar mogelijkheden om aan de hand van klimaatadaptatie de ruimtelijke en sociale structuur van het centrum van Nijmegen te versterken. Klimaatadaptatie hebben wij dan ook als kans gezien om tevens een aantal andere opgaven mee te nemen.
Ze zijn een terugkerend fenomeen in culturen en samenlevingen. En als gevolg daarvan ook in landschappen. Na een periode van groei en bloei zijn het de gevestigde belangen die nieuwe ontwikkelingen remmen of tegenhouden. Er wordt niet adequaat gereageerd op de veranderende omstandigheden. Gevolgen zijn eerst stagnatie, dan krimp, vervolgens verval en in het uiterste geval complete ontvolking van een gebied. Het Europese of nationale beleid met de daar gekoppelde subsidies, kan het proces van verval temperen maar niet tegenhouden of omkeren.
De opwarming van de aarde en de verandering van het klimaat in algemene zin zorgen ervoor dat steden maatregelen moeten nemen om binnen deze nieuwe context goed te kunnen blijven functioneren. Dit is voor veel steden een lastige opgave, vooral als de stad een historisch karakter heeft. Dergelijke steden hebben vaak een stenige kern en zijn daardoor extra kwetsbaar voor de gevolgen van de klimaatverandering in de vorm van extreme neerslag en hitte.
De Stedendriehoek Apeldoorn, Deventer, Zutphen is de Cleantech Regio. Cleantech gaat over samen werken aan een schone toekomst. Het gaat om energietransitie, klimaatadaptatie, duurzame mobiliteit, aantrekkelijke woonmilieus, evenwichtige natuurlijke leefmilieus en duurzame economische kansen. De ruimtelijke beleving, het landschap, zal hierdoor veranderen. Tegelijk koestert de regio de aanwezige ruimtelijke kwaliteiten, de hoge biodiversiteit en de unieke beleving van landschap, erfgoed, dorpen en steden. De verbreding van de A1, de komende 10 jaar, wordt als kans gezien om in een brede zone aan weerszijde van de snelweg de ambities van de regio versneld en in samenhang te realiseren.
De ruimtelijke kwaliteitskaart
Vanuit de samenwerkende partners, in het gebied tussen Apeldoorn en Voorst, was er de behoefte om constructief en consistent op deze ontwikkelingen in te spelen, met het oog op behoud en ontwikkeling van de ruimtelijke kwaliteit en een duurzame economie. In samenwerking met het Gelders Genootschap hebben wij gewerkt aan een ruimtelijke kwaliteitskaart die richting geeft en inspirerende handvatten biedt bij de afweging van initiatieven met een ruimtelijke impact vanuit Cleantech A1-zone.
Op de kaart staat wat we koesteren en waar we kansen zien voor landschapsversterking en energietransitie. De “kaart” is een communicatiemiddel om te inspireren en richting te geven in de verdere discussie en nog te maken ruimtelijke afwegingen. Het resultaat is een toolbox met instrumenten die gebruikt kunnen worden bij het verder uitdiepen van projecten en opgaven in het gebied. We reiken de tools aan, waarmee initiatiefnemers aan de slag kunnen gaan. Daarnaast wordt met de kaart ook enkele gebiedsgerichte ontwerpopgaven geagendeerd, die in samenwerking met overheden en andere partners kunnen worden opgepakt.